Osmaniye merkezli; Adana, Gaziantep, Kahramanmaraş, Hatay, Şanlıurfa, Adıyaman, Kilis illerinde faaliyet gösteren YAMACI HUKUK Bürosu olarak, depremde vefat eden tüm vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, geride kalan yakınlarına sabır ve başsağlığı, yaralılarımıza da acil şifalar diliyoruz.
Kahramanmaraş’ta meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremlerin etkisini uzun yıllar boyunca kalbimizde bir acı olarak yaşayacağız. Halk olarak, bir yandan depremde kaybettiğimiz yakınlarımızın üzüntüsünü yaşarken diğer yandan maddi anlamda ayakta kalmanın, devletin depremzedelere sağlayacağı haklardan yararlanmanın yollarını arıyoruz. Kederimizin etkisi ve artçı sarsıntıların endişesi altında hazırladığımız bu özel dosyamızda sizlere bu konuda yardımcı olmaya çalışacağız.
BORSA İSTANBUL’UN DURDURULMAMASI (KAPATILMAMASI)
Ülke deprem felaketiyle mücadele ederken Borsa İstanbul ancak üçüncü gün işleme kapatılabildi. Borsa İstanbul AŞ’nin Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) yer alan açıklamasında, “Deprem felaketi sonrasında yaşanan volatilite artışı ve olağan dışı fiyat hareketleri nedenleriyle borsamız piyasalarının güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir şekilde işleyişini teminen Borsa İstanbul AŞ Borsacılık Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Yönetmeliği’nin 39 uncu maddesinin 1. fıkrası uyarınca Pay Piyasası ile Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası bünyesindeki pay ve pay endeksi türev pazarlarının 8 Şubat 2023 tarihinde saat 11.00 itibarıyla 5 iş günü süreyle (14 Şubat 2023 akşamına kadar) kapatılmasına ve kapatılan pazarlarda sağlıklı fiyat oluşumuna imkan sağlamayan düşük işlem hacmi de dikkate alınarak 8 Şubat 2023’te gerçekleştirilen tüm işlemlerin BİAŞ Yönetmeliği’nin ‘Emirlerin ve İşlemlerin Borsa Tarafından İptali’ başlıklı 33. maddesinin 1-c bendi uyarınca iptal edilmesine karar verilmiştir.” denildi.
1999’da 17 Ağustos depreminin hemen ardından kapatılan Borsa İstanbul’un (o dönemki adıyla İMKB), asrın felaketi olarak nitelendirilen depremlere rağmen açık kalması yatırımcıların tepkisine neden oldu.
Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerine göre, deprem bölgelerindeki illerde hisse senedi yatırımcısı sayısı 381 bin 463. Toplamda 3 milyon 969 bin 945 yerli yatırımcı göz önüne alındığında neredeyse hisse senedi yatırımcılarının yüzde 10,32’si bölgede bulunuyor. Bölgede depremden etkilenen 10 ildeki 381 bin 463 yatırımcının portföy büyüklüğü ise 56 milyar 186 milyon lira.
Depremin ardından panikle yapılan satışlar ve spekülatif işlemler nedeniyle borsada sert bir düşüş yaşandı.
Afet bölgesinde yaşayan yatırımcıların içerisinde bulunduğu olağanüstü zor koşullar dikkate alınmadan Bora İstanbul’un işleme açılması hem eşitlik ilkesine hem de Borsa İstanbul’un tabi olduğu yasa, yönetmelik ve direktiflere aykırıdır. Bu nedenle yatırımcıların zararı hazineden karşılanmadığı takdirde yatırımcıların bu zararları dava yoluyla talep etmesinin önü açıktır.
HUKUKİ DURUM
Eşitlik İlkesi, hukukun temel normu olarak kendisine hem Anayasamızda hem de diğer yasalarda yer bulmuştur. Nitekim, Türk Ticaret Kanununun “Eşit İşlem İlkesi” başlıklı 357. Maddesinde “Pay sahipleri eşit şartlarda eşit işleme tabi tutulur.” denilerek bu ilkeye yer verilmiştir. Deprem sabahı yüzbinlerce yatırımcının yaşadıkları felaketin etkileriyle boğuşurken borsada işlem yapabilmesi mümkün değildir. Zaten; binaların yıkık, elektriklerin kesik, internetin olmadığı şartlarda bu kişilerin borsada işlem yapması dahi beklenemez. Buna rağmen, Borsa İstanbul’un derhal kapatılmak yerine işleme açılması mağduriyet yaşayan bu kişilerin daha çok mağdur olmasına, spekülatörlerin ise büyük kazançlar elde etmesine neden olmuştur. Bu durum açık bir şekilde eşitlik ilkesine aykırıdır.
Eşitlik ilkesine aykırılık haricinde Borsa İstanbul’un hangi şartlarda durdurulacağı (işleme kapatılacağı) BORSA İSTANBUL A.Ş. BORSACILIK FAALİYETLERİNE İLİŞKİN ESASLAR YÖNETMELİĞİ’nde düzenlenmiştir. Buna göre; “Olağan dışı gelişmelerin meydana gelmesi hâlinde, Borsa bünyesinde faaliyette bulunan piyasaların, pazarların, platformların veya sistemlerin beş işlem gününe kadar geçici olarak kapatılmasına Yönetim Kurulu karar verebilir. Yönetim Kurulu bu yetkisini Genel Müdüre devredebilir. Beş işlem gününü aşan durumlarda Yönetim Kurulu karar alır ve onaylanmak üzere Kurula iletir. Borsanın piyasa, Pazar, platform veya sistem bazında kapatılma nedenlerine, kapatılma sürelerine ve yeniden açılış tarihlerinin kamuoyuna duyurulmasına ilişkin usul ve esaslar Yönetim Kurulunca belirlenir.”
Yönetmelik maddesinde geçen “Olağan Dışı Gelişmeler” kavramı, bu Yönetmeliğe uygun olarak çıkarılan “BORSA İSTANBUL A.Ş. PAY PİYASASI YÖNERGESİ”nde ve Yönergeye uygun olarak çıkarılan “PAY PİYASASI OPERASYON DİREKTÖRLÜĞÜ”nde açık bir şekilde sayılmıştır. Direktörlüğe göre; aşağıdaki durumlardan en az birinin ortaya çıkması hâlinde seanslar başlatılmaz veya başlamış ise durdurulur.
- Sistem, şebeke (network), veri yayını (Borsadan kaynaklanan) ya da veriden/veri tabanından kaynaklanan teknik sorunların ortaya çıkması,
- Piyasamızda faaliyette bulunan (Sistemde açık olarak tanımlanmış ve PP’de son takvim ayından geriye doğru son üç ayda piyasada işlem yapmış olan) üyelerin 1/4’ünden fazlasının teknik nedenlerden dolayı üye merkezlerinden ve/veya Alternatif Uzaktan Erişim Noktalarından Sisteme girememesi ve/veya Sisteme giremeyen üyelerin -en az 10 üye olmak kaydıyla- PP’de son takvim ayından geriye doğru son üç aydaki toplam işlem hacminin aynı dönemde PP’de gerçekleşen toplam işlem hacminin %50’sini oluşturması,
- Olağan dışı iklim koşullarına bağlı olarak veya diğer olağanüstü koşullar nedeniyle İstanbul dâhilinde ulaşımın aksaması sonucunda Borsaya veya üye merkezlerine, üye şubelerine ve üye Alternatif Uzaktan Erişim Noktalarına yeterli sayıda elemanın ulaşamaması nedeniyle üyelerin 1/4’ünden fazlasının Sisteme girememesi ve/veya Sisteme giremeyen üyelerin -en az 10 üye olmak kaydıyla-PP’de son takvim ayından geriye doğru son üç aydaki toplam işlem hacminin aynı dönemde PP’de gerçekleşen toplam işlem hacminin %50’sini oluşturması,
- BİAŞ bünyesinde elektrik veya kesintisiz güç kaynağı (UPS) sistemlerindeki arızalar nedeniyle enerji kesintisi olması ve bunun sonucunda Sistemin çalışmaması veya çalışmasının tehlikeye girmesi,
- Seansın yapılmasını engelleyecek nitelikte deprem, radyasyon tehlikesi, yangın, su baskını, vb. doğal afetler, enerji kesintileri veya terör olayları gibi durumlar olması,
- Veri yayınının Borsadan kaynaklanan nedenlerle yapılamadığının ve yayının başlamasının makul bir süre içerisinde mümkün olamayacağının belirlenmesi,
- KAP sunucularında veya genel ağ sistemlerinde oluşan bir arıza nedeniyle, şirketler ve KAP’ı kullanan diğer kurumlar tarafından kamuyu aydınlatma amaçlı olarak gönderilen bildirimlerin KAP’a ulaşmaması veya KAP yayın sitesinin çalışmaması ve arızanın giderilmesinin makul bir süre içerisinde mümkün olamayacağının belirlenmesi
Yaşadığımız deprem felaketi nedeniyle Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) kapsamında “Seviye 4″ alarm ilan edildiği duyurulmuştu. Seviye 4 alarm, verilebilecek en üst düzey alarmdır. Seviye 4 alarm, yaşanılan afetle mücadele etmek için ulusal kaynakların yeterli olmadığı, uluslararası acil desteğe ihtiyaç duyulduğu anlamına gelir. Direktörlükte geçen “Seansın yapılmasını engelleyecek nitelikte deprem” ifadesinden yalnızca seansın bilgi işlem açıcından sağlıklı şekilde yapılmasının yeterli olduğu sonucunda varılmamalıdır. Seansın sağlıklı şekilde yapılmasını engelleyen her türlü deprem ve doğal afet de bu kapsamda değerlendirilmelidir. Nitekim, yatırımcıların %10’unun doğrudan ve bunun birkaç katının dolaylı olarak etkilendiği bir depremin hemen sabahında açılan borsa seasının sağlıklı bir şekilde yapılabildiğinden söz etmek mümkün olmayacaktır.
BORSA İSTANBUL’UN GEÇ KAPATILMASI SONUCU OLUŞAN ZARARLARIN TAZMİNİ
Yukarıda sayılan gerekçelerle, Borsa İstanbul’un yaşanılan afetin büyüklüğü dikkate alınmadan işleme açılması hukuka ve hakkaniyete aykırıdır. Bu nedenle zarara uğrayan yatırımcıların zararının ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından karşılanması gerekir. bu zarar giderilmediği takdirde yatırımcıların dava yoluyla zararlarının karşılanmasını istemesi mümkündür.
Faydalı Linkler